فنگشویی در سالهای اخیر در ایران طرفداران زیادی پیدا کرده است و بسیاری از طراحان داخلی اقدام به آموزش و معماری داخلی
براساس اصول فنگشویی کردهاند و 5-6 جلد کتاب با این عنوان در ایران
ترجمه شده است. ولی فنگشویی واقعا چیست؟ فنگشویی هنر ۶۰۰۰ساله و قسمتی از
تعالیم مذهبی- فلسفی تائوئیسم در چین است. ترجمه لغوی فنگشویی باد و آب
است و مفهوم آن این است که هر آنچه در پیرامون ماست از انرژی فعال بهوجود
آمده است. حتی اشیایی بیجان مانند صندلی، میز و ساختمان اداری دارای انرژی
سیال هستند.
فنگشویی هنر و علم زندگی متعادل و هماهنگ بین انسان و
طبیعت پیرامون اوست. از هزاران سال پیش چینیها خانههای خود را به کمک
فنگشویی مکانی برای خوشبختی میساختند و میآراستند. تا چندی پیش فنگشویی
تنها در جنوب آسیا و بیشتر در هنگکنگ، ژاپن، تایوان، کره، تایلند،
سنگاپور و مالزی رواج داشت. بهطور مثال ایالت هنگکنگ در معماری کاملا تحت
تاثیر فنگشویی بوده است، چنانکه ۹۰درصد خانهها و حتی ساختمانهای بلند
با بهرهگیری از قواعد فنگشویی ساخته شدهاند. امروز در اروپا نیز بسیاری
از مردم برای ساخت و بهویژه طراحی اتاقهای کارشان از روشهای فنگشویی
بهره میگیرند یا طراحی آن را به متخصصان فنگشویی میسپارند.
خانه،
آپارتمانها و دفاتر هم که قبلا ساخته شدهاند توسط مشاوران فنگشویی چنان
مرتب میشوند که نویدبخش خوشبختی باشد. تعالیم فنگشویی بر اصول انرژی
«چی»، یین و یانگ و عناصر پنجگانه و جهات هشتگانه متکی هستند. برخلاف دنیای
غرب که ماده را نقطه مرکزی همه چیز میداند، از دیدگاه چین باستان انرژی و
قدرت زندگی نقش تعیینکنندهای داشته و دارد. انرژی چی در نقطه مرکزی قرار
گرفته است. این انرژی در جهان هستی و کائنات جریان مییابد و تمام موجودات
جاندار و بیجان را به یکدیگر مرتبط میسازد. چی در بدن انسانها،
جانوران، گیاهان و در ساختمانها جریان دارد. چی هم به طرف خارج و هم به
درون بدن جریان دارد. هر انسان، حیوان، گیاه و ساختمانی چی منحصر به فرد
خود را دارد که با چی محیط پیرامون آن درهم میآمیزد. بنابراین، هر یک از
ما نهتنها با محیط پیرامون خود بلکه در نهایت با تمام هستی و کائنات در
ارتباط قرار داریم. انرژی چی به محیط، احساسات و عواطف درونی و همچنین بر
وضع روحی و جسمی ما بستگی دارد. چی از میان ساختمانها جریان مییابد و از
در و پنجرهها به ساختمان داخل و از آن خارج میشود، حتی کمی به مواد سختی
مانند دیوار نیز نفوذ میکند؛ بنابراین فرم ساختمان، وضعیت درها و
پنجرهها و بهخصوص نوع مواد مصرفی در ساختمان میتواند جریان چی را تغییر
دهد. بزرگترین هدف فنگشویی یافتن مکانی است که سلامت روحی و جسمی و
بهطور کلی زندگی ما در آن از انرژی چی بهطور مثبت تاثیر پذیرد.
ایدهآل آن است که این انرژی همچون رودخانه کوچکی از خانه ما عبور کند، به
هیچ وجه نباید آن را مسدود کنیم یا جریان آن را تسریع سازیم. برخی از مواد
بهخصوص مواد مصنوعی انرژی چی منفی منتشر میکنند. تاریکی، بینظمی، گرد و
خاک و رطوبت نیز باعث توقف جریان چی میشوند. جریان چی بسیار شدید ممکن
است باعث برهم خوردن تعادل شود، بنابراین در ساخت خانهها باید از
راهروهای باریک و بلند اجتناب شود و اتاقها در خط مستقیم قرار نگیرند.
در آپارتمانها و خانههایی که دارای گوشهها و زوایای تیز هستند جریان چی
مخدوش میشود و به انرژی مخرب (شا) تبدیل میشود و ممکن است روی سلامتی
تاثیر منفی داشته باشد. همه کتابهایی که در ایران با نام فنگشویی ترجمه
شدهاند توسط نویسندگان غربی نوشته شدهاند که نشاندهنده توجه غرب به
فقدان معنویت است که حاصل معماری خشک و بیروح مدرن است و تلاش برای پرکردن
آن. و بهنظر میرسد این از فیلتر غربشدن لطماتی به پیکره فنگشویی وارد
آورده است و همینطور مسلما درک ما از آن آنگونه که واقعا در چین و کشورهای
شرق آسیا معنا دارد نخواهد بود. همانگونه که پیشجامه ما بعد از سفر به
غرب پیژامه میشود و به ایران بازمیگردد. فنگشویی از دل تاریخ و فرهنگ
چین بیرون آمده است و منطقی بهنظر نمیرسد که در کشوری با فرهنگی غنی
مانند ایران هم همانگونه به کار گرفته شود. نتیجه این کار این است که
امروزه فنگشویی در غرب و ایران کاملا سطحی نگریسته میشود و نقشی مانند
کتب روانشناسی عامهپسند بازی میکند.
توسط معماران جدی گرفته
نمیشود و مخاطبان آن هم بیشتر طرفداران و دوستداران طبیعت و فرهنگ و تمدن
چین باستان است. اینکه امروزه چقدر خانهها و آپارتمانهایمان از روح و
احساس خالی است و بهجای آنکه خانهمان را دوست داشته باشیم آن را تحمل
میکنیم و در فکر خانهای مجللتر هستیم و به جای معماری به ساختمانسازی
میپردازیم ضرورت توجه به معنویت در معماری را
بیش از پیش آشکار میکند. ولی برای جبران این کمبود بهنظر نمیرسد که دست
به دامن فنگشویی شدن راه مناسبی باشد. با توجه به این همانیها معماری
سنتی خودمان بسیار کاربردیتر است. معماری که
از دل فرهنگ ایران بهوجود آمده. منظورم این نیست که امروز هم گنبد و حیاط
مرکزی بسازیم. تفکر و جهانبینی که آن روزگار در قالب گنبد متجسم شده
امروزه میتواند به فرمهای گوناگون و مدرنی تبدیل شود ولی همان احساس
خوشایند را به ما بازگرداند.
تهیه و گرداورنده:
گروه طراحی دکوزراسیون و معماری مثلث فیروزه ای